"KLM VLIEGT OP DE VLEUGELS VAN HET NLR"

Het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR) is dé centrale kennisonderneming op het gebied van lucht- en ruimtevaart in Nederland. Algemeen Directeur van het NLR is Michel Peters. Met hem een interview over de activiteiten van het NLR, over duurzame luchtvaart en andere luchtvaart gerelateerde zaken die aan bod kwamen.

Volgens Peters is duurzame luchtvaart geen papieren tijger. "Aan duurzame luchtvaart wordt verschrikkelijk veel gedaan. Ook vanuit Europa want dit continent wil de meest concurrerende economie van de wereld zijn. De Europese Unie (EU) heeft deze ambitie omschreven in het Lissabon-akkoord. Op dit moment lopen er een groot aantal projecten op het gebied van duurzame luchtvaart, waarvan de EU de medefinancier is."

CLEAN SKY PROGRAMMA

De algemeen directeur noemt specifiek het Clean Sky programma, een omvangrijk onderzoeksprogramma ( 1,6 miljard euro) van de Europese luchtvaartindustrie en de Europese Commissie met als doel: een aanzienlijke impuls geven aan de zogeheten vergroening van de Europese luchtvaart. Peters: "Dit programma is helemaal geënt op nieuwe ontwikkelingen met betrekking tot vliegtuigbouw en het vliegen, om vliegtuigen zuiniger en duurzamer te maken. Allerlei nieuwe technologische ontwikkelingen passeren hierin de revue zoals de ontwikkeling van nieuwe motoren, betere aerodynamica, minder energieverbruik en de overgang van hydraulic power naar elektropower".

INNOVATIES

Er zitten vele aspecten aan duurzaamheid. Het NLR helpt de overheid en industrie met kennis en kunde die leiden tot innovaties. Die innovaties zijn nodig om tot een duurzame luchtvaart te komen. Het NLR laat haar richting daarbij mede bepalen door wat er gebeurt in Europa, met name binnen de EU. Zo is pas het nieuwe visiedocument 'Flightpath 2050 Europe's Vision for Aviation', verschenen, opgesteld door een aantal topdeskundigen uit de Europese luchtvaart. Peter Hartman leverde hier zijn bijdrage namens KLM en Nederland aan. Flightpath 2050 is het vervolg op de vorige Vision 2020 waarmee ACARE aan de slag gaat. ACARE staat voor Advisory Council for Aeronautics Research in Europe. Vanuit die visie wordt een strategische onderzoeksagenda opgesteld met Europese industrieën, luchtvaartmaatschappijen en kennisinstellingen. In deze agenda staan concrete doelstellingen omschreven waaraan de Europese luchtvaart moet voldoen. Ook op het gebied van duurzaamheid. Zo is het de bedoeling dat de emissies omlaag gaan en veiligheid omhoog. Het statement dat duurzame luchtvaart een papieren tijger is, is dus niet waar. Peters: "De Europese luchtvaartsector is echt bezig met duurzaamheid. Grote vliegtuigbouwers zijn druk doende met de ontwikkeling van nieuwe motoren zoals de Contra Rotating Open Rotor (CROR). Deze motor maakt gebruik van een revolutionair type voorstuwing en is de belofte voor de toekomst. De motoren zorgen voor een brandstofverlaging tussen de 20 en 25 procent. Het probleem van deze motoren is het geluid dat ze maken. Het geluidsniveau van deze motoren moet drastisch omlaag worden gebracht en het NLR werkt aan oplossingen hiervoor met behulp van innovaties. "

ONTWIKKELING VLEUGELS

Het NLR houdt zich al ruim 90 jaar bezig met onderzoek en innovatie op het gebied van lucht- en ruimtevaart. "We zitten heel dicht aan de industriële kant. In 2010 ontwierp en produceerde het NLR voor de Braziliaanse vliegtuigbouwer Embraer een windtunnelmodel dat is getest in onze windtunnel. Het model heeft een spanwijdte van ca. 5 meter. Het is een heel gedetailleerd model waarmee zeer veel verschillende configuraties getest kunnen worden. In de windtunnel werden vervolgens vooral de aerodynamische eigenschappen van het vliegtuig bij starts en landingen beproefd."

MULTIMODAAL

De algemeen directeur van het NLR praat verder. "Tussen Brussel en Parijs bestaat er bijvoorbeeld geen luchtverbinding meer. De trend die je in Europa ziet is dat we naar een Multimodaal Transportsysteem toegroeien, waarbij verschillende wijzen van transport slim worden geïntegreerd. Denk daarbij aan een combinatie van transport door de lucht, over het spoor en over de weg. Een belangrijk aspect daarbij is wat we Seamless Flow noemen: naadloze verbindingen voor optimale efficiëntie. Eén van de doelstellingen uit Flightpath 2050 is dat binnen Europa 90 procent van de reizigers binnen vier uur van deur tot deur kan zijn."

Op dit moment laat de EU het zevende kaderprogramma uitvoeren. "De vraag die de Europese commissie en de sectorpartijen zich nu stellen, is waar moeten wij ons in het volgende achtste kaderprogramma op gaan richten? Wat zijn de belangrijkste speerpunten? De commissie heeft 'grand challenges' voor Europa geïdentificeerd zoals op het gebied van demografie, grondstoffen tekort, klimaatverandering en economische ontwikkeling. Transport hoort daar ook bij. Ik ben hier blij om omdat er niet langer expliciet gesproken wordt over vervoer via de lucht, de weg of het spoor. Deelnemende partijen worden zo gedwongen tot een samenwerking en optimalisatie", zegt Peters.

DUURZAAMHEID

Volgens de eerste man van het NLR is duurzaamheid niet meer weg te denken uit de huidige luchtvaart. "Neem KLM bijvoorbeeld. Deze luchtvaartmaatschappij is al voor het zesde jaar op rij leider in de Dow Jones Sustainability Index. Dat houdt in dat KLM hoog scoort op maatschappelijk verantwoord ondernemen."

ALTERNATIEVE BRANDSTOFFEN

Hoe je het ook wendt of keert: fossiele brandstoffen raken op. Ook Michel Peters weet dit. "Wánneer dit precies het geval is, daar durf ik geen voorspellingen over te doen. Veel partijen werken daarom aan alternatieve brandstoffen. Twee jaar geleden liet KLM één motor van een Boeing 747 vliegen op een mix van kerosine en bio kerosine. Hier was het NLR actief bij de analyses betrokken. Een ander voorbeeld is het kweken van algen om biobrandstof te maken. De Landbouwuniversiteit Wageningen werkt daaraan en wij zijn met hen in gesprek om te kijken wat er mogelijk is voor vliegtuigmotoren. Brandstof kweken door middel van algen lijkt een goede toekomst te hebben. <br />Het is fantastisch om met natuurlijke processen brandstof te kweken. In feite maak je gebruik van zonne-energie. Als je het over duurzaamheid hebt dan is dit een bijzonder mooi voorbeeld."

Veel onderzoek is nog nodig voordat het gebruik van zonnecellen op vliegtuigen gerealiseerd kan worden De efficiënte van het gebruik van zonnecellen is nu nog relatief laag. Peters: "Hetzelfde geldt voor elektrische voortstuwing van vliegtuigen. Dit gaat de komende jaren ook geen doorbraak krijgen. De uitdaging hierbij is hoe je de energie moet opslaan. Op de Paris Air Show was de 'Solar Impulse Airplane' aanwezig. Maar voordat dit vliegtuig gemeengoed wordt, dat duurt een lange tijd."

BRANDSTOFBESPARING

Als het gaat om brandstofbesparing dan vindt Peters dat er in operationele zin nog genoeg te winnen valt. "In Europa kan gemiddeld tien procent brandstof - en daarmee uitstoot - verminderd worden door niet meer om te vliegen, maar in een rechte lijn. Om dit te kunnen bereiken moet er in het Europese luchtruim het één ander gebeuren. Ook de Europese Commissie heeft dit inmiddels herkend en erkend middels de invoering van een programma dat ingaat op de modernisering van het Europese luchtruim. Dit programma heet SESAR en dat staat voor Single European Sky ATM Research. Europa trekt hiervoor 2,1 miljard euro uit tot 2020. Het NLR zit volop in SESAR. Samen met KLM en Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) doet het NLR bijvoorbeeld onderzoek naar glijvluchten (Continuous Descent Approaches). Deze glijvluchten reduceren de uitstoot van schadelijke emissies en veroorzaken minder geluid."

VOORAANSTAANDE POSITIE

Peters is van mening dat Nederland een vooraanstaande positie inneemt in de wereldwijde luchtvaart. "Wij zijn de vijftiende economie van de wereld. Vanuit de vliegtuigbouwkant gezien komen grote innovaties uit Nederland, denk aan Glare en thermoplastische vleugeldelen op de Airbus A380.

Die goede internationale positie van Nederland blijkt ook uit het volgende: Peter Hartman van KLM is voorzitter van de luchtvaartorganisatie IATA. Ad Rutte van de Schiphol Group is voorzitter van ACI, de brancheorganisatie voor Europese luchthavens en Paul Riemens van LVNL is onlangs benoemd tot voorzitter van Canso (de Civil Air Navigation Services Organisation). En Michel Peters zelf is voorzitter van EREA, de organisatie waarin alle Europese researchinstellingen op het gebied van aerospace in zijn verenigd. Peters: "Samen houden we de vlag namens Nederland hoog."

SAMENWERKINGSVERBANDEN

Het NLR werkt traditioneel samen met de TU Delft. Met deze universiteit heeft het NLR ook een vliegtuig in eigendom. "Er bestaat ook een hechte samenwerking tussen ons en andere Nederlandse universiteiten. Met betrekking tot promovendi en afstudeerders zijn we eveneens vrij actief. Als je aan luchtvaart denkt, denk je altijd aan de harde technologievakken. Sinds 20 jaar zijn wij ook zeer actief aangaande vliegveiligheid. Het onderzoeken van accidenten en incidenten en dat proberen te analyseren. Hier hebben wij een aparte groep voor. Daarnaast werken we samen met de Universiteit van Maastricht met betrekking tot psychologisch onderzoek. Hoe denken mensen, hoe kunnen mensen fouten maken, hoe zorg je ervoor dat een team optimaal blijft werken als je in een stressvolle situatie zit?", zegt Peters.

VRUCHTBARE SAMENWERKING

De kennisonderneming NLR werkt nauw samen met de Duitse zusterorganisatie DLR. Peters: "Dertig jaar geleden besloot de toenmalige DLR-directie om met het NLR een nieuwe windtunnel te maken. Deze windtunnel kwam in de Noordoostpolder te staan. De samenwerking verliep zo succesvol dat de gezamenlijke activiteiten van DLR en NLR op windtunnelgebied vijftien jaar geleden, onder de naam DNW, in een stichting werden ondergebracht. Alle activiteiten van het NLR die te maken hebben met windtunnels faciliteert DNW. Hetzelfde DNW ontvangt zonder uitzondering alle vliegtuigfabrikanten uit de hele wereld die met nieuwe vliegtuigtypen willen komen. Ja, ook China is inmiddels kind aan huis."

De directeur rondt af. "De Nederlandse economie moet tot de meest concurrerende economieën ter wereld blijven behoren. Dat veronderstelt een intensief samenspel tussen overheid, industrie en kennisorganisaties. Iedere euro voor innovatie die de overheid in deze 'Gouden Driehoek' investeert moet het meervoudige opbrengen. Dat is ook een belangrijk uitgangspunt van het nieuwe Topsectorenbeleid, waarin ook aan innovaties voor de luchtvaart gewerkt gaat worden: op het gebied van High Tech Systemen en Materialen en op het gebied van Logistiek. Een belangrijke basis hiervoor heeft de Nederlandse luchtvaartsector in 2009 gelegd met het opstellen van een Kennis en Innovatie Agenda Luchtvaart."

Het toepasbaar maken van kennis, dat kan het NLR heel goed. Met onze producten en diensten leveren we een essentiële bijdrage aan het innoverend en concurrerend vermogen van de Nederlandse overheid en industrie. Een mooi voorbeeld is onze kennis van lichte materialen zoals composieten. Zo hebben wij een bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkeling door Fokker van het composieten staartvlak van de G650, het nieuwe zakenvliegtuig van Gulfstream. Want in lucht- en ruimtevaartinnovatie, van slim technisch idee naar een marktwaardig product, daarin zijn wij als kennisonderneming heel sterk. Het NLR is daarom DEDICATED TO INNOVATION IN AEROSPACE".

(KADER)

Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR) Als kennisonderneming voert het NLR opdrachten uit voor overheden en bedrijfsleven, in binnen en buitenland. Zowel civiel als militair met als doel de luchtvaart veiliger, duurzamer en efficiënter te maken. Op die manier levert NLR al meer dan 90 jaar een essentiële bijdrage aan het concurrerend en innoverend vermogen van de Nederlandse overheid en industrie. Bij het NLR werken zo'n 700 medewerkers. Waaronder ongeveer 300 academici en 150 hbo'ers. Het NLR beschikt onder andere over windtunnels voor het testen van vliegtuigen van bijvoorbeeld Airbus en Lockheed Martin en over simulatoren, waar het onder andere de veiligheid van nieuwe vliegprocedures mee bestudeert. Ook heeft het NLR laboratoriumvliegtuigen. De omzet van het NLR bedraagt ruim 76 miljoen euro op jaarbasis, waarvan meer dan 56 miljoen euro aan betaalde opdrachten.

Biografie Michel Peters

Geboren in Rotterdam, Michel A. G. Peters is in 1987 afgestudeerd aan de Technische Universiteit Delft aan de faculteit Elektrotechniek met een specialisatie in Avionics Engineering.

Michel Peters is op dit moment algemeen directeur van het Nationaal Lucht-en Ruimtevaartlaboratorium (NLR). In deze functie leidt hij dé centrale kennisonderneming in Nederland op het gebied van lucht- en ruimtevaart. Daarvoor heeft Peters diverse verantwoordelijke functies gehad, zowel op het NLR als bij Martinair (wat nu onderdeel van KLM is). Tijdens zijn loopbaan bij Martinair, was hij hoofd van de afdeling vliegtuigonderhoud. Deze afdeling was verantwoordelijk voor de vliegtuigen van zowel Martinair als KLM Cityhopper. Bij het NLR was Peters onder meer Divisie Manager van Aerospace Systemen & Applicaties (AS) en Divisie Manager Air Transport (AT) voordat hij per 1 januari 2010 topman van het NLR werd.Peters is voorzitter van de Vereniging van Europese onderzoeksinstituten (EREA) en lid van de Raad van Commissarissen van AT-ONE. AT-One is een research alliantie op het gebied van Air Traffic Management (ATM) waarin NLR en de Duitse zusterinstelling DLR hun krachten bundelen. Daarnaast is Peters lid van de Adviesraad voor Aeronautical Research in Europe (ACARE), voorzitter van de Duits-Nederlandse Windtunnels (DNW), lid van het college van Lucht- en Ruimtevaart Nederland (LRN) en bestuurslid van de Europese Transonic Windtunnel (ETW). Daarnaast bekleedt hij diverse posities in adviesorganen van overheid en bedrijfsleven op het gebied van ruimtevaart, defensie en veiligheid.

« terug